Posljednjih godina, fenomen poznat kao “Crni petak” stekao je veliku popularnost u Srbiji. Iako ova tradicija potiče iz Amerike, malo je poznato da je nastala uslijed tamnih i nesretnih događaja.
“Crni petak” predstavlja početak božićne kupovine u Sjedinjenim Američkim Državama, karakterisan masovnim i značajnim popustima. Međutim, iza ove tradicije kriju se i mračne strane, jer gužve u najvećim tržnim centrima često su rezultirale sukobima i povredama.
Statistika dodatno potvrđuje da je “Crni petak” u SAD-u označen kao dan sa najviše uzbuđenja i nezgoda. Naime, podaci pokazuju da je 2006. godine, tokom dana sa najvećim popustima, život izgubilo sedam osoba, dok je 98 njih pretrpjelo ozbiljne povrede. Ova brojka ukazuje na tamnu stranu ove trgovinske tradicije, naglašavajući potrebu za oprezom i promišljenim ponašanjem tokom ovog frenetičnog perioda kupovine.
Prva zabilježena upotreba termina “Crni petak” u historiji, ne vezuje se ni za kakav šoping već za nešto sasvim suprotno – finansijsku krizu. Tačnije, za krah američkog tržišta zlata 24. septembra 1869. godine.
Bila je to posljedica pretjeranog rasta u prethodnom razdoblju, koje su vještački pokrenuli manipulatori i brokeri sa Vol Strita Džej Gould i Džejms Fisk otkupom velikih količina zlata i njegovim gomilanjem.
Tog petka u septembru 1869. se zavjera napokon otkrila i uzrokovala slobodni pad berze i bankrotstvo svih od Vol Strita do obilnih farmera.
Osim toga, popularni “Black Friday” naziv povezan je i sa radnicima koji su nakon Dana zahvalnosti javljali da su bolesni, kako bi imali više slobodnih dana.
S obzirom da su na ovaj dan ljudi pravili ogromne gužve, policija bi imala pune ruke posla, pa je sam naziv nastao zahvaljujući policajcima, a ne trgovcima, kako su mnogi smatrali.
Postoji i objašnjenje koje se veže uz prodavače. Taj petak navodno je bio dan kada bi prodavači napokon počeli da prikazuju dobit što bi u knjigovodstvenom rečniku značilo da su “iz crvenog” prešli “u crno”.
Još jedan sinomim za “Crni petak” vezuje se 1800. godine, kada su vlasnici plantaža sa juga Amerike prodavali robove po sniženoj cijeni dan nakon Dana zahvalnosti.
Iako je ova verzija “Crnog petka” sasvim razumljivo dovodila do protesta kojim bi se ukinulo tradicionalno slavljenje “Crnog petka” kakav danas znamo, i dalje nije utvrđeno da li je istinita.
(Autor: Stil.kurir)